Kayıp ve Yas Süreci
Kayıp ve Yas Süreci
Sevdiği kişileri kaybetmek ya da onlardan ayrılmak insanlar için oldukça acı dolu bir süreçtir. Herkes yaşadığı kaybın ardından farklı tepkiler verir. Kişilerin kayıplarının ardından fiziksel, bilişsel, davranışsal ve duygusal olarak verdikleri tepkilere “yas” adı verilir. Yas, psikolojik bir rahatsızlık değil doğal bir süreçtir. Herkesin yas sürecinde farklı olsa da çoğu insanın ortak olarak geçtiği belli aşamalar vardır. Bunlar; hissizlik, inkar, öfke, çaresizlik ve kabulleniş.
Kayıp ve Yas Süreci Aşamaları
Hissizlik : Kayıp ve yas döneminde yaşanılan ilk evre hissizleşmedir. Bu evrede kişi sevdiği bir kişinin ölüm haberini yeni almıştır ya da sevdiği birisiyle yeni ayrılmıştır. Yaşanılan durumun ne olduğunu kavramakta zorlanır bu yüzden de bir tepki göstermez, hissizleşir.
İnkar : Kişiler sevdikleri kişinin ölümünü veya sevdikleri kişiyle ayrıldıklarını kabullenmekte zorlanır ve inkar etmeye başlar. Ölen kişi hala yaşıyormuş gibi davranabilir veya çevrelerine sevgilileriyle hala birlikte olduklarını söyleyebilirler.
Öfke : Kişiler sevilen kişinin kaybı esnasında bir şey yapamadıkları için kendilerine öfke duyarlar. Hatta bazen ölen veya giden kişiye “neden beni bıraktın” şeklinde öfke duyabilirler.
Çaresizlik : Kişi ölen veya giden kişinin ardından yapabileceği bir şey olmadığı için çaresiz hisseder.
Kabulleniş : Bu evrede kişiler artık sevdiklerinin ölümünü veya ayrılığı kabullenirler ve bu kayıpların ardından nasıl bir yol çizeceklerini belirlemeye başlarlar.
Kayıp ve Yas Sürecinin Belirtileri
Kayıp ve yas süreci, her insanda farklı yaşanan bir süreçtir, kişiseldir. Her insanın yas sürecinde olduğunu gösteren belirtiler farklı olabilir. Ancak bu kayıp ve yas süreci yaşayan kişilerde görülen bazı ortak belirtiler de vardır. Bu belirtiler fiziksel, duygusal, bilişsel, davranışsal olarak ayırılabilir.
Fiziksel Belirtiler : Kişiler yas sürecinde nefes alamamaktan, sürekli yorgun hissetmekten şikayet edebilir. İştah azalması ya da üzüntüyü yemekle bastırmak için iştah artması da yaşayabilirler.
Duygusal Belirtiler : Mutsuzluk, üzüntü, çaresizlik, suçluluk, umutsuzluk ve öfke gibi duygusal belirtiler yas sürecinde sıklıkla görülür.
Bilişsel Belirtiler : Dikkat dağınıklığı, unutkanlık, odaklanamama, olumsuz ve kötü düşünceler
Davranışsal Belirtiler : Yas sürecindeki bazı kişiler yaşadıkları acılar dolayısıyla çevrelerinden uzaklaşırlar. Bazen de kaybedilen kişinin yokluğuna alışamadıkları için onları hatırlatan her şeyden kaçmaya çalışırlar.
Kaybı kabul edip hayatın devamlılığını sağlıyor olabilmek, sağlıklı bir yaşam için gereklidir. Kayıpla başa çıkmak zor olabilir nacak bunun imkansız olmadığını hatırlamakta fayda var.
Kayıp yas sürecinde ne zaman destek alınmalı?
- Kayıpla birlikte yok olma isteği,
- Yaşamın değersiz olduğu düşüncesi,
- Kayıptan dolayı kendini sorumlu hissetme,
- Yas sürecinin çok uzun süresi.